Eind augustus was het weer Ma’nene. Een oud-Indonesisch volksfeest waarbij de hele familie wordt opgetrommeld en gewapend met bezems, emmers en ander schoonmaakgerei naar de graven van hun overleden dierbaren togen om de boel daar even op te frissen. Ohja vergeet de koevoet, kleren en beautycase niet. Want het is belangrijk dat je overleden achterachterachtergrootouders hun dagen in het hiernamaals een beetje fashionable slijten. Mensen worden in Zuid-Sulawesi gemummificeerd als ze overlijden. Door de uitholling en balseming van de lichamen blijven deze voor honderden jaren er prima uitzien. Voor een lijk dat is. Daarbij hoort dus een fatsoenlijke outfit. Als teken van liefde en respect naar de overleden persoon toe worden ze uit hun graf gelicht, omgekleed en opgepoetst zodat ze er weer drie jaar tegen kunnen. De Sulawesi’s geloven dat overleden mensen altijd onderdeel van de gemeenschap zullen zijn en bij je blijven en dat je ze daarom goed moet verzorgen. Het levert wat leuke zombieapocalyptische plaatjes op als je het ons vraagt, al zullen deze mensen iets te krokant zijn om nog een stap te kunnen zetten. Next up is Día de los Muertos in Mexico. Op 1 en 2 november eren zij hun doden door de graven te versieren, te feesten en voedseloffers te brengen aan de overledenen. Stukken minder luguber en ook hier wordt geen enkele dode overgeslagen. Onze dodenherdenking is vergeleken bij deze variaties maar een discriminerend (want alleen oorlogsslachtoffers worden herdacht) en troosteloos zooitje.
