Monarchie verandert agenten in Moralpolizei

Dat Nederland, en in het bijzonder de Nederlandse politie, het nog erg moeilijk vindt een goede afweging te maken als het gaat om vrije meningsuiting werd tijdens de vijfenzeventigste verjaardag van koningin Beatrix weer pijnlijk duidelijk. Een omstander bij het Beatrixtheater in Utrecht maakte op geheel eigen wijze duidelijk dat de monarchie niet meer van deze tijd is. Om haar punt duidelijk te maken hield zij een vaal kartonnetje omhoog met de tekst: Weg met de monarchie – het is 2013. That’s all. Geen drama, geen agressie, geen geschreeuw. Slechts haar mening op een stukje karton. De politie, echter, benaderde haar als een staatsgevaarlijke verdachte, drukte een hand in haar gezicht en voerde de vrouw af. Omstanders keken verbaasd en gelaten naar het tafereel.

Later zou de politie verklaren dat het niet om een aanhouding ging maar dat de vrouw slechts voor haar eigen veiligheid werd verwijderd omdat de sfeer ‘grimmig’ zou zijn. Als we de beelden analyseren zien we die grimmigheid niet terug. Ja, bij de agenten. Dat wel. De vrouw staat braaf achter een aantal toeschouwers achter de dranghekken en houdt een bord omhoog. Er is geen enkele aanwijzing dat de omstanders zich storen aan haar gedrag of erger haar onheus bejegenen. Sterker: de omstanders keuren haar geen blik waardig en lijken niet eens door te hebben dat ze daar staat. Bovendien is het een onwaarschijnlijk verhaal. Ik bedoel maar: monarchisten staan nu eenmaal niet bekend alsof zij de  moraal hebben van de gemiddelde voetbalsupporter die op zondag na een week loonslaverij losgaan op alles wat ze voor handen komt.

Maar wat maakt dan wel dat de politie ingrijpt in zo’n situatie? Ik kan er slechts naar gissen. En in gissen ben ik best goed, al zeg ik het zelf. De politie waakt over de rechtstaat. Maar misschien is dat waken wel een beetje doorgeslagen. Waken over de rechtstaat betekent namelijk dat je er sec voor zorgt dat je waakt over het feit dat er geen sprake is van willekeur en dat burgers beschermd worden tegen de macht van de overheid. Dat hebben we vastgelegd in de grondwet. Daarmee onderscheidt Nederland zich van een dictatuur. Daarbij hebben we duidelijk vastgelegd in bijvoorbeeld het strafrecht en strafvordering wat mag en wat niet mag en op welke wijze de overheid daar tegen op moet treden. Het doorgeslagen optreden van de politie is mogelijk te verklaren in het feit dat de politie hun taak breder ziet als het landelijke politici of leden van het koninklijke huis betreft. Men denkt dan ook te moeten waken over de moraal van Nederland. Let wel: de spruitjesluchtmoraal uit de jaren vijftig in dit geval. Een bordje met een onwelgevallige tekst is dan al snel afwijkend op die moraal en moet coûte que coûte uit het gezichtsveld van hoogwaardigheidsbekleders worden verwijderd.

Het zou Politie Nederland sieren maatschappelijke sensitiviteit te ontwikkelen en zich te beperken tot het handhaven van de openbare orde en hulp te verlenen aan hen die deze behoeven. Dat is de taak van de politie en die wordt ook heel duidelijk omschreven in de Politiewet. Tot mijn spijt moet ik concluderen dat de cultuur van de politie niet meer aansluit op de huidige maatschappij en nog in veldwachter Zwart modus staat. De jaren vijftig spruitjesluchtmoraal moet zo spoedig mogelijk de politieorganisatie uitgewerkt worden en vervangen worden door een frisse blik op wat er leeft in onze maatschappij: de politie moet handhaven, en niet voor ons gaan bepalen wat we moeten gaan denken en wat voor meningen wij als burgers uiten. Dat kunnen we namelijk heel goed zelf.