Toen ik donderdagochtend de winkel opende, stond er al een lange rij mensen voor de deur. Een verrukkelijk gezicht. Zo wil je het toch, als boekhandel! Het gebeurt wel vaker dat er een páár mensen staan te wachten tot de deur opengaat (meestal jonge ouders met kinderwagens die net het oudste broertje of zusje naar school hebben gebracht, op hun papa- of mamadag), maar tientallen, op een kluitje? Die, als er iemand bij komt die aan de deur gaat voelen, hard gaan roepen: ‘Hoho, wij waren hier eerst’? (Echt gebeurd.)
Maar ik schrik er ook van. Niet van de greediness waarmee deze mensen hun gratis boek ‘opeisen’, maar van de armoede. Ongeschoren, ongewassen, ongekamd, dik, uitgezakt, kreupel, rotte tanden, stinkend, met looprekken en hulpmiddelen die ik nog nooit eerder in mijn leven heb gezien, ruw, onbeleefd, nauwelijks pratend: soms steken ze alleen het bonnetje toe – ook wanneer ik met andere klanten bezig ben af te rekenen, totaal gespeend van enig gevoel voor sociale verhoudingen of omgangsregels. Ik neem het ze niet eens kwalijk. Dit is echte armoede, zoals ik het eigenlijk nooit zie.
Mocht u denken: wat is dit voor elitair geneuzel? Dit is het gemuts van Monique Burger, die dankzij de gratis Droomboekenactie ineens horden paupers en plebs in haar keurige beschaafde boekenwinkeltje De Nieuwe Boekhandel krijgt. Komen die normaal dan nooit? Welnee. Monique (met een q, uiteraard) krijgt alleen fatsoenlijk publiek. Heeft ze voor gezorgd. Kijk maar: Wat ik me ook realiseer is dat ik door ons pin-onlybeleid deze ‘kopers’ nooit in de winkel krijg. Een paar van hen heeft dat ook letterlijk tegen me gezegd (bozig). Toen moest ik ineens terugdenken aan de oude winkel, Omta, waar ik hen destijds wel degelijk heb gezien, meestal om een losse envelop of een Bic-pen te kopen. Nooit een boek. Geen geld voor. En als ze de deur uitgaan, nemen ze afgepast kleingeld mee: ze weten precies wat ze kunnen kopen, en meer mag niet. Dus pasjes hebben ze niet of gebruiken ze niet. En daardoor zie ik ze niet. Ik ben er niet rouwig om, moet ik eerlijk zeggen. Door onze keuze voor pin-only hebben we – onbewust – een heel fatsoenlijk publiek ‘gecreëerd’, waarmee het aangenaam werken is.
Ontluisterend natuurlijk, ineens allemaal mensen in je winkel die niet meer een ton per jaar verdienen. Gewoon, Fatsoenlijke Mensen. Wat een armoe, al die financieel en sociaal uitgedaagden ineens in je winkel. Normaal scharrelen ze alleen maar in de Lidl rond, maar nu ineens ook in een boekwinkel. Gewoon, zo maar. Het maakt Monique wel heel deemoedig hoor. Gelukkig mag ze binnenkort weer lekker elitair aanschuiven bij echt Fatsoenlijke Mensen in de boekenclub van DWDD. U weet wel, op die omroep voor gewone arbeidersmensen.
