MWNW LongReads™: De democratie is kapot en dat komt door de CEO’s

Nieuw! Van ons, voor u: MWNW WeekendEditieLongReads™. Omdat verdieping nu eenmaal ook nodig is.

Er heerst woede in de westerse wereld. Een woede die zeer begrijpelijk is aangezien het Westen langzaam door zijn verrotte fundamenten heen zakt. Politici zijn te druk met zichzelf bezig om deze problemen op te lossen. De politieke en economische elite probeert nog koortsachtig te redden wat er te redden valt maar het huidige kapitalistische systeem loopt op zijn laatste benen. Met enorme staatsschulden en zombiebanken zal het niet lang meer duren voordat het kaartenhuis in elkaar stort. In de jaren ’90, na de val van het communisme, werd er nog arrogant geopperd dat “de geschiedenis voorbij was” zoals Fukuyama dat verwoordde:

“De gebeurtenissen waarvan we getuigen zijn, betreffen niet enkel het einde van de Koude Oorlog, of het voorbijgaan van een specifiek tijdperk uit de naoorlogse geschiedenis, maar het einde van de geschiedenis als dusdanig: namelijk, het eindpunt van de ideologische evolutie van de mensheid en de universalisering van de westerse liberale democratie als de uiteindelijke vorm van menselijk bestuur.”

Want het bourgeoisie representatieve democratische bestel zou het eindpunt zijn van de ideologische evolutie. Sinds de jaren ’90 heeft er echter een ideologische devolutie plaatsgevonden. Het neoliberale gedachtegoed denderde door het Westen. De financialisatie, waarbij de financiële sector de macht naar zich toetrok en de producerende sector langzaam verdween uit de westerse economieën holde de binnenlandse productie van de westerse landen uit zoals politiek econoom Robert Brenner tot in detail heeft beschreven. Voornamelijk door offshoring naar ontwikkelingslanden waar de arbeiders voor een grijpstuiver onze Iphone’s in elkaar willen sleutelen. De linkse partijen die weerstand zouden moeten bieden tegen het neoliberalisme collaboreren juist met het rechtse gedachtegoed en worden nu vooral gekenmerkt door ideologische armoede.

Zowel in de VS als Europa is de economie in een tailspin geraakt. De VS is politiek verlamd door extreme polarisatie. Daarnaast drukt de loodzware staatsschuld de VS steeds dieper het moeras in. In Europa zorgt het Eurodebacle ervoor dat de handelsbalans tussen Noord- en Zuid Europa totaal verstoord is. Het gevolg was dat de Zuid Europese landen jaren lang op geleende tijd hebben geleefd en nu de rest van Europa dreigen mee te trekken in de economische malaise. Maar heb vooral geen medelijden met de Noord Europese landen, want wij hebben jaren goed verdiend aan de verstoorde handelsbalans. De deregulatie van de financiële markt heeft niet geleid tot de ‘efficiënte markt’-mythes die de economen en politici de mensen jaren lang voorhielden. De burger voelt zich dus terecht genept door de politieke en economische elite. De jarenlange stagnatie van de arbeidslonen en de herverdeling naar boven voeden ook het gevoel van onbehagen.

Deze woede wordt de laatste jaren echter het beste gekanaliseerd door rechtse, reactionaire partijen in zowel Europa als de VS. In 2010 behaalde de Tea Party bijvoorbeeld een grote verkiezingsoverwinning in de “mid term election”. Ook in Europa behalen reactionaire partijen als PVV, Vlaams Belang en Front National verkiezingsoverwinningen. Deze partijen kunnen ongehinderd de huidige politieke elite afkraken en dat is totaal terecht. De domste tactiek van de huidige politieke elite is om deze partijen en hun aanhang te ridiculiseren. Ze maken het ons soms niet erg makkelijk maar het ridiculiseren bevestigd wel het beeld van de mensen dat de politieke elite hen niet serieus neemt.

We moeten ons vooral afvragen waarom populistisch rechts opkomt en de oorzaken daarvan belichten in plaats van vanuit de ivoren toren te lachen om de plebs zoals veel politici nu doen. Want de aanleiding tot de volkswoede is zeer gegrond. In de VS veranderde niks na de komst van Obama. Grote banken werden nog steeds gered en niks leek te gek. De banken kwamen overal mee weg, zelfs met het witwassen van geld voor de Mexicaanse cartels en terroristische organisaties. Dat terwijl de kleine man en vrouw dag in en dag uit genaaid werden door de juridische instituties. Het is dus heel begrijpelijk dat een partij als de Tea Party kan opkomen in dit economische klimaat. De boodschap van de Tea Party, dat alle instituties; overheid en corporaties corrupt zijn, kwam bij veel Amerikanen goed aan. Door de rechts populistische partijen dan te ridiculiseren is het proberen te ontwijken van de onderliggende problemen.

De voornaamste reden dat populistisch rechts opkomt in het Westen is omdat de linkse partijen in de VS en Europa zich helemaal hebben neergelegd bij het neoliberalisme en meewerken aan de ontmanteling van de middenklasse. Dit schept een enorme ruimte voor populistisch rechts om klassiek linkse onderwerpen over te nemen. Zo werpt de PVV zich in Nederland op als beschermheer van de kleine man. Maar net als tijdens de opkomst van het fascisme bij de vorige vergelijkbare economische crisis is hun socialisme en kritiek op de kapitalisten alleen retorisch. In woord zijn deze partijen socialistisch maar in daad gewoon kapitalistisch. Het is ook niet gek dat net als tijdens de opkomst van het fascisme deze nieuwe rechts populistische partijen worden gesponsord door de groot kapitaalhouders.

De populistisch rechtse partijen zorgen natuurlijk voor de perfecte afleiding van de werkelijke problemen. De reactionairen geven vooral de corrupte politieke elite en hun voorliefde voor vreemdelingen de schuld van de huidige economische malaise. Als alle vreemde elementen maar uit het land worden gezet komt alles goed,  is vaak de redenatie van deze partijen. Het werkelijke probleem is natuurlijk dat de eigenaren van onze samenlevingen de totale controle hebben over Washington en Brussel. De Schotse radicaal Adam Smith had ons er al voor gewaarschuwd. Smith merkte op dat de eigenaren van de maatschappij, in zijn tijd de kooplieden en fabriekshouders, de architecten zijn van de macht en dat zij die macht zo zouden ontwerpen dat het beleid van de overheid hun interesses zou dienen. Dit zou volgens Smith ook desastreuze gevolgen hebben voor de burgers van deze maatschappijen.

Vandaag de dag hebben de corporaties de grootste invloed op het beleid van de westerse overheden. De representatieve democratie is gewoon een verkapte oligarchie waar de CEO’s het voor het zeggen heeft. Thomas Ferguson verklaart deze ontwikkeling in zijn “investment theory of politics”. Uiteindelijk zullen de grote corporaties invloed gaan inkopen bij de politici zodat het beleid in hun voordeel uitvalt. Sinds “citizens united” kunnen corporaties ongelimiteerd veel geld geven aan campagnes van Amerikaanse politici. Hierdoor zitten bijna alle Amerikaanse politici voorgoed in de zak van de corporate klasse. Want als ze niet de belangen willen dienen van de corporaties legen ze hun koffers gewoon in de campagne van de tegenstander. Het winnen van een campagne wordt daardoor heel lastig voor politici die tegen de corporate belangen vechten.

De CEO’s van de corporaties hebben ook een rechtvaardiging voor hun hebzucht. Sterker nog de CEO zijn wettelijk verplicht om de winst van de corporatie te maximaliseren. Als de CEO niet wil voldoen aan dit mandaat vindt men gewoon een ander die daar wel aan wil voldoen. Net zoals in de politiek kan je weinig als eenling veranderen omdat je dan gewoon aan de kant wordt geschoven door het corporatistische systeem. De mensen die binnen de corporaties werken zijn dus ook niet allemaal slecht of kwaadaardig. De instituties zijn echter zo samengesteld dat neveneffecten zoals de enorme bail outs, milieuvervuiling en slechte werkomstandigheden niet hun zorg zijn.

Als een klasse afhankelijk is van de overheid is het de corporate klasse wel. Want zonder de overheid zouden veel banken en corporaties al lang zijn omgevallen na 2008. Als corporaties ergens van houden is het wel aan de tiet hangen van de ‘nanny state”. Kapitalisme voor de burgers en socialisme voor de corporaties, dat is wat ze graag willen zien. Maar het systematische risico wat dit beleid veroorzaakt zal ook het einde inluiden van het huidige economische bestel zoals Boone en Johnson dat in 2010 in de Financial Times verwoorde:

“Wanneer het ook faalt, we rekenen op laks geld en fiscaal beleid zoals een bail out. Deze reactie leert de financiële sector: Neem grote gokken om rijkelijk te worden betaald en maak je geen zorgen om de eventuele kosten, die worden toch betaald door de belastingbetaler door bail outs of andere constructies. Het financiële systeem wordt dus herrezen om opnieuw te gokken en opnieuw te falen”

Dus hoe zouden we onze woede wel goed kunnen kanaliseren zodat we er voor zorgen dat we niet totaal worden leeggezogen door de corporaties en de overheden? Heel simpel, neem het heft in eigen handen. Want als de overheden en corporaties ergens bang voor zijn, zijn het wel ongehoorzame werkers. De status quo begint niet te zweten van wat Henks en Ingrids met prinsenvlaggen. Nee zij gaan pas echt zweten als de arbeiders door krijgen dat ze de bazen en managers helemaal niet nodig hebben om een organisatie draaiende te houden. Directe actie is waar men het meest voor vreest en waarom men het liefst de bevolking zo apathisch mogelijk houdt. Dus verenig u zelf op de werkplek en slik geen salaris vermindering als de managers en CEO ook niks willen inleveren. Verzet je tegen de slechtere werkomstandigheden en kom op voor uw collega’s als er gedreigd wordt met ontslag als men niet de slechtere arbeidsvoorwaarden accepteert. “Occupy the workplace” als ze de hele afdeling op straat willen gooien. Pik het gewoon niet langer.

Verwacht niks van de representatieve democratie en diens politici. Zij zijn meer bezig met het herverdelen van de macht onder elkaar dan de daadwerkelijke problemen aan te pakken. Trap niet in de retoriek van de nieuwe rechts populistische partijen want hun woord en daad liggen mijlenver uit elkaar. Verandering gaat er niet komen via de representatieve bourgeoisie democratie. Het is tot de kern vercorrumpeerd en dient alleen nog de belangen van de rijkste klassen. Verandering komt nooit van bovenaf maar altijd van onderaf. Laat de overheden en de corporaties u niet knechten. U bent uw laatste hoop, dus vecht terug. De revolutie begint bij jezelf.