We waren bijna allemaal dood. Uit onlangs vrijgegeven stukken blijkt dat de wereld aan de grootste ramp uit de geschiedenis van de mensheid is ontsnapt. Door het haantjesgedrag van de Russen en de Amerikanen tijdens de Koude oorlog liepen de spanningen behoorlijk hoog op. En ook Engeland deed daar aan mee. Voor wie dacht dat de dreiging van een derde wereldoorlog ten tijde van de Cubaanse Raketcrisis (1962) serieus was: dat was een lachertje vergeleken met wat er in 1983 gebeurde:
De Engelsen en de Amerikanen speelden namelijk oorlogje. In wat schuil ging onder de codenaam “Operation Able Art”, naar het Able Archer 83-defensieprogramma, werd een kernoorlog gesimuleerd die zó levensecht leek, dat de Russen in hun broek scheten van angst. Zij registreerden troepenbewegingen die er op duidden dat Het Westen een grootscheepse nucleaire aanval zou gaan uitvoeren tegen Het Oosten. War Games, maar dan echt!
Toen in het voormalig Joegoslavië politieke onrusten uitbraken stuurden de Russen troepen die kant op om de boel rustig te houden. De Amerikanen en de NAVO-geallieerden zagen dit als een bedreiging en kwamen daarop in stelling, waarop een 400.000-koppige troepenmacht werd gemobiliseerd door heel Europa. De Russen schrokken zich een ongeluk en plaatsten halsoverkop troepen in Finland, Noorwegen en Griekenland. President Ronald Reagan verklaarde Rusland tot “Evil Empire” en maakte zijn horrorplannen m.b.t. het ruimte-afweerschild “Star Wars” bekend. Hoe gespannen de situatie was werd duidelijk in november 1983. Toen schoten de Russen een Zuid-Koreaans passagiersvliegtuig uit de lucht waarbij alle 269 inzittenden om het leven kwamen. Foutje. Het toestel was per ongeluk in het Russisch luchtruim terechtgekomen en werd aangezien voor een Amerikaans spionagevliegtuig. Olie op het vuur dus voor wat voorheen gezien werd als een gezonde spanning tussen twee grootmachten.
De Russen hadden zo hun eigen idee over het spel van de Amerikanen en hun geallieerden. Zij zagen zich genoodzaakt hun eigen nucleaire programma op te voeren en bevoorraadden hun vliegtuigen met SS20 raketten en stuurden nucleaire onzerdeeërs onder het poolijs, om radardetectie te voorkomen. En zo liep de spanning op tot een kookpunt. Van kwaad tot erger.
Het was de Russische deserteur Oleg Gordievsky die Margaret Thatcher op de hoogte bracht van de serieuze dreiging van Russische kant. Hierop besloot Ronald Reagan -na een gesprek met Gordievsky- dat het welletjes was. Er moesten nieuwe banden met Rusland worden gesmeed. De wereld was op een haar na ontsnapt aan een catastrofale ramp.