Niet alleen in Nederland is de Tweede Wereldoorlog na ruim zeventig jaar nog springlevend. Ook de Letten kunnen er maar geen genoeg van krijgen. Letse SS-oorlogsveteranen hielden onlangs een herdenkingsmars voor hun vijftigduizend gevallen kameraden. Slachtoffers van de strijd tegen de Russen, die Letland in 1940 met het nodige geweld bij het grote Sovjetrijk inlijfden. Geen wonder dat de Letse nationalisten de Duitse troepen in 1941 als bevrijders onthaalden.
In totaal vochten honderdveertigduizend Letten aan de kant van de Duitsers. Niet omdat zij het nationaalsocialisme nou zo’n toffe ideologie vonden, maar vooral omdat zij doodsbang waren dat de Russen weer terug zouden komen. De grootste nachtmerrie van iedere rechtgeaarde Let. Iets dat met de situatie op de Krim in het achterhoofd ook nu nog steeds niet geheel ondenkbaar is.
De herdenking zet elk jaar weer kwaad bloed bij de Russische minderheid in Letland. Die maar niet kan bevatten dat de Letten niet stonden te juichen toen de Russen in 1944 Riga weer op de Duitsers veroverden. In de jaren daarna werd duidelijk waarom. Honderdduizenden Letten verdwenen richting de Goelagarchipel, de overige inwoners gerussificeerd, de Letse taal en geschiedenis gewist en Letse jonge mannen moesten hun dienstplicht vaak ver van huis vervullen, waar Russisch de voertaal was. Pas in 1991 ontworstelde Letland zich opnieuw van het Russische juk en werd onafhankelijk.
De mars is niet onomstreden. Een minister van de rechtse Nationale Alliantie die aankondigde mee te willen lopen werd prompt ontslagen door premier Straujuma. Overigens verklaarde de minister dat hij al jaren meedeed, vooral om de Letse soevereiniteit te eren.
Wij vinden dat iedereen het recht heeft om zijn doden te herdenken. Want goed of fout is vaak niet meer dan een kwestie van perspectief. Veelal bepaalt door diegene die de oorlog heeft gewonnen. Ook de Indonesiërs beschouwen de Jappen nog steeds als hun bevrijders en de Hollanders als agressor. Maar dat stond nu net niet in onze geschiedenisboekjes op de lagere school. En dood is nu eenmaal dood. Daar verandert niemand meer wat aan.
Maar Hitler als bevrijder, daar kunnen wij ons in Nederland niet echt iets bij voorstellen. Behalve dan al die Drenten, Friezen en andere NSB’ers die in mei 1940 vrolijk vlaggend en met geheven rechterarm de Duitse troepen verwelkomden. Zij verkozen het fascisme boven het goddeloze communisme. En wie weet krijgen zij uiteindelijk nog gelijk ook. De toekomst zal het leren. Want Poetin is nog lang niet klaar met ons.
