Onlangs ontsloeg ABN Amro een Oekraïense natuurkundige, die in 2012 en 2013 de noodklok luidde over uit de hand gelopen risico’s en fouten in complexe beleggingsproducten. Zijn contract werd ontbonden zonder dat hij een ontslagvergoeding meekreeg. Uniek in de bankenwereld, waar bonussen en gouden handdrukken aan de orde van de dag zijn. Volgens de rechter gaf de man blijk van een structureel wantrouwen jegens zijn werkgever en het ontbrak het hem aan gevoel voor hiërarchische verhoudingen.
Een natuurkundige? Bij een bank? Jazeker, de banken huurden tot de financiële crisis uitbrak vaak exacte wetenschappers in, zogeheten quants, om complexe producten te ontwikkelen. Zo complex dat niemand meer precies begreep hoe ze werkten. Maar die wel een maximum aan winst opleverden. Voor de bank dan. Tijdens de crisis werd duidelijk dat deze producten en de daaraan ten grondslag liggende wiskundige rekenmodellen te ingewikkeld en te instabiel waren geworden. Sindsdien is de rol van de quants behoorlijk verkleind.
Nu de wereldmarkt weer een beetje aantrekt neemt ook de vraag naar ingewikkelde financiële producten toe. Vooral omdat het beurshandelaren in staat stelt met een kleine inleg zwaar te speculeren. Daar schrok onze natuurkundige van. Hij schreef diverse interne memo’s waarin hij gewag maakte van statistische fouten in de berekeningen voor derivaten- en valutacontracten. Hierdoor nam de bank volgens hem onverantwoorde risico’s en lapte het de zorgvuldigheidseisen aan de laars.
ABN Amro zegt de zaak uitgebreid te hebben onderzocht, maar concludeert uiteindelijk toch dat onze natuurkundige alleen stond in zijn kritiek. Als bewijs liet de bank de rechter een groot aantal e-mails zien waaruit moest blijken dat de expert zijn vakantiedagen niet altijd even zorgvuldig had bijgehouden. Want volgens de bank had zijn ontslag niets maar dan ook niets met zijn meldingen van vermeende fouten te maken, maar alles met zijn functioneren en zijn gebrekkige communicatie.
Het blijft toch erg moeilijk voor banken en de ABN Amro in het bijzonder om hun fouten toe te geven. Wij hebben het donkerbruine vermoeden dat hele bankwereld ons nu weer net zo hard naait als voor de crisis. Ze hebben er niets van geleerd. Of willen leren. Geld maakt gulzig en de ABN Amro is de gulzigste van allemaal. Een rupsje Nooitgenoeg, die zich voedt met onze zuurverdiende centjes. Op weg naar de volgende crisis.