Zand: het nieuwe goud

Het is een wereldwijd probleem. Vergelijkbaar met het verdwijnen van andere schaarse grondstoffen zoals olie, koper en fosfaat. Waar we het over hebben? Zand natuurlijk. Zand? Ja, zand. De behoefte aan zand is enorm. Vijfenzeventig procent van al het zand in de wereld verdwijnt in de productie van beton. Dertig miljard ton zand per jaar is dat. De rest wordt onder meer gebruikt voor het ophogen van de Tweede Maasvlakte en het winnen van schaliegas. Zonder zand geen toekomst.

Wat dat betekent is goed te zien op de zandstranden van de Kaapverdische Eilanden. Of wat er van over is. Elke dag roven zanddieven gewapend met emmer en schep bij laagtij het kostbare zand van het strand. Het zand dat het vruchtbare achterland zou moeten beschermen tegen het oprukkende zoute zeewater. Wat overblijft heeft nog het meeste weg van een levenloos maanlandschap. Eeuwig zonde. Want het zand komt nooit meer terug. Hoe meer zand er verdwijnt, hoe sneller de zee de kust aanvreet, het zoete drinkwater tot een ondrinkbaar goedje degradeert en de papaja- en mangobomen doet verschrompelen tot dode stompjes. Op de lange duur zijn de Kaapverdische Eilanden dan ook ten dode opgeschreven. Geen zand, geen leven.

Nog een voorbeeld. De afgelopen vijftig jaar nam de totale oppervlakte van Singapore met tweeëntwintig procent toe, mede dankzij het gebruik van illegaal verkregen zand uit Indonesië, de Filipijnen, Maleisië en Vietnam. Toen deze landen uiteindelijk een verbod op de illegale zandwinning instelden, voeren de zandzuigers gewoon een stukje verder richting Cambodja.

Nog even en dan is er geen zand meer. De vooruitgang verbruikt meer zand dan Moeder Natuur kan aanmaken. Op een dag is het op. Niets aan te doen. Landen als Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten, Soedan en Saoedi-Arabië zijn spekkoper. Net nu de bodem van hun bijna onuitputtelijke olievoorraad in zicht komt, zitten zij opnieuw op een goudmijn. Woestijnen vol met zand. Nog even en zand is duurder dan goud. Sterker nog, zand is het nieuwe goud.