Jan Bennink: Waarom moet de beerput rond MH17 dicht?

Het duurde 54 jaar voor het begin van de jodenjacht, die het leven van honderdduizenden landgenoten aan scherven gooide, voor het eerst in Nederland werd herdacht. Minachtend laat voor een herdenking, want de meeste slachtoffers van de Kristallnacht en hun directe familie hebben die eerste plechtigheid op 9 november 1992 nooit gehaald. Maar je kunt minachtend vroeg met herdenken beginnen.

Herdenken betekent volgens Wikipedia, “plechtig aandacht schenken aan een gebeurtenis uit het verleden”. En de Boeing van Malaysian Airlines met de codenaam MH17, die werd neergehaald boven de gloeiende heuvels van Oost Oekraine is nog geen verleden, maar heden. Glashard, inktzwart heden. Herdenken wil voor mij zeggen dat de tijd is gekomen om te verwerken, te vergeven, te rouwen, te herinneren en verder te gaan.

Maar zolang er nog dagelijks menselijke resten worden gevonden en er waarschijnlijk nog Nederlandse botten in de regen op de velden bij Hrabova liggen is het daar toch veel te vroeg voor? Zolang niet duidelijk is wie de dodelijke schoten heeft gelost, kunnen we toch niet doorgaan met ons dagelijks leven? Er liggen nog altijd wrakstukken vol stille aanwijzingen over de daders te wachten tot er eindelijk deskundigen arriveren. Er lopen nog altijd ooggetuigen in Grabovo rond, die niet zijn gehoord door welke onderzoekscommissie dan ook. De gesprekken met de Oekraïnse luchtverkeersleiding zijn nog niet vrijgegeven, net als de satellietbeelden die de USA in bezit zou hebben. Ook is het wachten op de laatste woorden uit de cockpit voice recorder, een goede verklaring voor de afwijkende route van het vliegtuig, recht over oorlogsgebied, de vreemde radarblips die zijn gezien tijdens de aanslag en de opvallende gatenkaas precies onder het cockpitraam van de doemvlucht.

We weten nog steeds niet wie vlucht MH17 uit de lucht heeft geschoten, hoe en om welke motieven. Dit lijkt me dus nog niet de tijd om te herdenken en te verwerken, maar om als een terriër achter de waarheid aan te gaan. En de gelikte ceremonie, waarvan de voorbereidingen al begonnen in de week dat de crash plaatsvond, met circusartiesten als met Glennis Grace en Marco Borsato, voor een stukje geregisseerde emotie en verwerkingsbeleving naar de nabestaanden toe, laat dan ook een nare smaak bij mij achter. Alles lijkt erop gericht om af te sluiten, het verdriet en de woede te bezweren en te kanaliseren, op dichtmetselen, wat juist nu wijd open gegooid zou moeten worden. Met alle respect naar de nabestaanden, het lijkt er op dat de zwarte bladzijde MH17 zo snel mogelijk moet worden omgeslagen, dat het boek dicht moet. En potdicht moet blijven. Dat de onderste steen bewust in de diepste modderigste put wordt gegooid die men maar kan vinden.

‘Geborgenheid en verbinding‘ zo heette de herdenking van de MH17 slachtoffers. Het had wat mij betreft ook ‘Verborgenheid en Ontbinding‘ mogen heten.