Australië laat door dom gedrag twee burgers executeren

Over de aanstaande executies van Andrew Chan en Myuran Sukumaran, twee in Indonesië veroordeelde drugssmokkelaars, is al veel geschreven. Toch nog even kort: Op 17 april 2005 werd op Bali een groep van negen Australiërs gearresteerd tijdens een poging om ruim 8 kilo heroïne vanuit Thailand via Bali naar Australië te smokkelen. De Indonesiërs waren geïnformeerd door de Australische politie dat een drugstransport naar Sidney en Brisbane aanstaande was. Ook gaven de Australiërs de namen van de verdachten door.

De twee organisatoren van deze groep, nu bekend als de “Bali Nine”, Chan en Sukumaran, werden tot de doodstraf veroordeeld. Inmiddels is het 2015. De Bali Nine zitten vast in de gevangenis van Kerobokan op Bali. En Indonesië heeft een nieuwe president, een populaire ex-timmerman uit Solo: Joko Widodo, aka Jokowi. Omdat drugs en dan met name het sterk verslavende crystal meth (hier “sabu sabu” genoemd) een groeiend probleem vormen, is één van Jokowi’s eerste daden een bevel om de doodstraffen voor veroordeelde drugsdealers niet langer uit te stellen maar te voltrekken en wel grotendeels nog dit jaar. Hij heeft gezegd alle verzoeken tot clementie af te zullen wijzen. Er zitten circa 70 wegens drugsmisdrijven ter dood veroordeelden vast, terwijl er de laatste 9 jaar één is geëxecuteerd en Jokowi wil daar verandering in brengen.

Inmiddels zijn de eerste zes van deze groep in 2015 doodgeschoten, waaronder een Nederlander die een XTC-laboratorium runde. Ondanks de internationale protesten is de volgende groep voor executie aangewezen – en onder die tien zijn ook Chan en Sukumaran. En uiteraard doet de Australische regering haar uiterste best om deze twee van het vuurpeloton te redden. Met een verbazende hoofdrol voor de prime minister, Tony Abbott.

Wat is de situatie? Jokowi is de president van een land waar gezichtsverlies enorm zwaar telt. Hij heeft diverse keren duidelijk gemaakt dat zijn eigen mening over de doodstraf niet relevant is, maar dat hij als president van het land gehouden is de wetten van Indonesië te respecteren en uit te voeren. Dat hij óók zijn uiterste best doet voor Indonesiërs die in het buitenland ter dood zijn veroordeeld, is daarmee voor hem niet in tegenspraak: hij dient immers het volk. In een dergelijke probleemstelling ligt het voor de hand dat Australië met stille diplomatie en in nauw overleg met Indonesië een uitweg zoekt, waarbij de levens van Chan en Sukumaran kunnen worden gespaard en Jokowi geen politieke schade ondervindt. Maar dan houdt men geen rekening met de “directheid” van Abbott.

Voor alle duidelijkheid: dit is dezelfde PM die vorig jaar weigerde excuses aan te bieden voor het afluisteren van de telefoon van Indonesië’s toenmalige president door de Australische geheime dienst omdat hij vond dat zulk afluisteren behoorde tot “normale verzameling van informatie”. En nu vindt Abbott het nodig om tijdens toespraken voor het Australische Parlement te melden dat hij vindt dat Indonesië Chan en Sukumaran moet pardonneren omdat Australië geld heeft gedoneerd voor de tsunami-ramp in 2004. En dat Indonesië zich buiten de beschaafde landen stelt als de eigen wet wordt nageleefd. En dat Indonesië zware repercussies van Australië kan verwachten als de wens van Abbott niet wordt gerespecteerd. En het ergste: hij meldt openbaar dat hij telefonisch met Jokowi heeft overlegd en dat deze nu zijn standpunt heroverweegt.

De man had net zo goed zélf de trekker kunnen overhalen, zo zeker is nu dat de twee zullen worden doodgeschoten. Want wat is het effect? In Indonesië is een groot deel van de bevolking razend: de hulp in 2004 was dus geen hulp maar een investering om misdadigers niet te laten straffen? Er wordt geld ingezameld om de “hulp” te retourneren aan Australië. De Indonesische minister van Buitenlandse Zaken heeft gedreigd illegale bootvluchtelingen naar Australië niet langer te zullen tegenhouden. Op de Indonesische tv wordt de principiële “wij zijn tegen de doodstraf”-houding van Abbott belachelijk gemaakt: er was immers geen woord van protest uit Canberra toen Indonesië de Bali Bombers, moordenaars van 88 Australiërs, executeerde.

Jokowi kan nu niet meer terug zonder gezichtsverlies bij zijn eigen volk. De twee zullen daarom worden doodgeschoten, tezamen met drie Nigerianen, een Fransman, een Ghanees, een Braziliaan, een Filippijnse en een Indonesiër. Tenzij de regeringen van die andere landen het slimmer aanpakken dan Australië, het land dat wist dat in Indonesië de doodstraf staat op drugssmokkel. En niet wilde wachten tot hun smokkelende onderdanen in Sidney en Brisbane aankwamen om daar door de Australische politie gearresteerd te worden, maar ze liet oppakken door Indonesië. En nu maar protesteren. Een soap.