Afgelopen maand zijn er weer verkiezingen geweest. Nadat de uitslag bekend was kwamen de gebruikelijke teksten van partijleiders. Iedereen behalve de PvdA had volgens hun leiders op zijn eigen manier gewonnen. GroenLinks deed het beter dan verwacht, de VVD was nog steeds de grootste en D66 was de grootste stijger. Bij het CDA was het lek boven, als we een juichende Buma moeten geloven. Na een aantal slechte verkiezingen op rij had het CDA eindelijk weer eens wat terug gewonnen. Maar is het lek echt boven bij het CDA of is dit simpelweg de uitzondering die de regel bevestigd?
Het antwoord op deze vraag ligt in de verkiezingsuitslagen van de laatste 35 jaar. Het CDA is opgericht in 1980 als een fusie van de Katholieke Volkspartij (KVP) , de Christelijk Hervormde Unie (CHU) en de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Ā In de eerste verkiezingen na hun oprichting in 1981 hadden zij 48Ā zetels in de Tweede kamer. Op dit moment heeft het CDA er 13. Ā In de 35 tussenliggende jaren is de trend van verkiezingsuitslagen van het CDA altijd dalend geweest. In goede jaren scoorde men ietsje meer, in slechte ietsje minder. Echter de trend is altijd dalend geweest.Ā
De meeste van de kiezers van het CDA zijn verloren aan de partijen aan de rechterkant, met name de liberalen van D66, VVD en de verschillende populistische partijen. Binnen de Christelijke politiek winnen de SGP en de Christen-Unie het een en ander van het CDA.Ā De trends van de partijen links van het CDA met name de PvdA en de SP lijken elkaar te spiegelen. Als de Sociaal-Democraten verliezen, winnen de Socialisten en andersom. Ā Het lijkt op het eerste gezicht dat het CDA hier niet veel stemmen aan verliest.Ā Er vindt dus een trend plaats waarin de rechtse partijen (VVD, D66 en PVV) en de Christelijke partijen (CU en SGP) structureel terrein winnenĀ ten koste van het CDA. Hoe kan dit ?
De sleutel hierin lijkt te liggen in de leeftijdsopbouw en de inkomensverdeling van de achterbannen van de verschillende partijen. Ā Als gekeken wordt naar de leeftijdsopbouw van de CDA-achterban valt er een ding meteen op. Deze is gemiddeld de oudste van alle Nederlandse partijen. Bijna 40% van hun kiezers is ouder dan 65 jaar en maar 15% is jonger dan 35. Ā In vergelijking, bij de Christen-Unie/SGP kiezersĀ zijn deze percentages 12% en 39%. De Christen-Unie en SGP hebben gemiddeld dus een veel jonger electoraat dan het CDA, welke voor hunĀ al gauw 3 tot 4 zetels binnen. Het CDA lijkt de strijd om de jonge christelijke kiezer te hebben verloren. De jonge kiezers die niet iets met het Christendom hebben, die lopen waarschijnlijk als ze een hoog inkomen hebben of naar de VVD, als ze op het platteland wonenĀ of naar D66 of GroenLinks, als ze in de stad wonen. Als ze een lager inkomen hebben stemmen ze PVV of SP.
Het antwoord op de vraag waarom het CDA al 25 jaar verliest is hiermee gegeven. Het CDA verliest omdat ze de kinderen van hun oude achterban niet kunnen inspireren en omdat hun huidige achterban steeds sneller tussen zes planken verdwijnt. Waarom boekte men dan winst in de laatste Provinciale verkiezingen? Dit kan grotendeels verklaart worden omdat er stembureaus aanwezig waren in bejaardenhuizen en omdat de CDA oudjes trouwe stemmers zijn. Wil het CDA niet letterlijk uitsterven zullen ze moeten bedenken hoe ze deze trend gaan keren.